نقد و بررسی پژوهش‌های میان‌رشته‌ای جامعه‌شناسی و ادبیات بررسی موردی کتاب «اجتماعیات در ادبیات» نوشتۀ علی محمد سجادی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران

چکیده

            مجموعه­ی کتاب­هایی که در دهه­های اخیر در حوزه­ی اجتماعیات در ادبیات تألیف و چاپ شده، می­تواند بر گرایش پژوهشگران هر دو حوزه­ی ادبیات و جامعه­شناسی بر پژوهش­های میان رشته­ای دلالت داشته و آن را مرکزیتی بر نگرش­های نو و پیشرو دانست. لذا مخاطب در مواجهه با این آثار، مترصد مشاهده و کشف روش­ها، نظریات و داده­های به روز و پیشتاز است که به نتایجی دیگرگونه در حوزه­ی ادبیات و جامعه­شناسی ختم شود. در این میان، کتاب اجتماعیات در ادبیات اثر علی محمد سجادی به عنوان یکی از پژوهش­های دوره­ی میانی در این حوزه، بیش از آنکه متأثر از مبانی تحلیلی و روشمندی باشد، در موقعیت استیلای مؤلف بر متن، محل ارجاع برخی پژوهش­های دانشگاهی شده است.این مقاله سعی داردبا روشی توصیفی تحلیل، مبانی فصل­بندی، زیر عنوان­ها، روش منطقی در ارائه محتوا وساختار منطقی در تدوین اثر را مورد بررسی قرار دهد.نتایج حاصل از این بررسی خواهد گفت که این اثر، به واسطه­ی نگاه سنتی به موضوعی نو و فقدان بهره­مندی از نظریه­ی معیار و بالتبع روش تحقیق علمی در جمع­آوری، دسته بندی و نتیجه­گیری از داده­ها،اساساً نمی­تواند محل اعتبار در این­گونه پژوهش­ها بوده و بیش از هر چیز به یک متن تعلیمی با رویکردی اسنادی مبدل شده است.

کلیدواژه‌ها


  • آبرامز، ام. اچ و جفری گالت هرفم (1387)، فرهنگ توصیفی اصطلاحات ادبی، سعید سبزیان، تهران: رهنما.
  • آلبرو، مارتین (1378)، مقدمات جامعه شناسی، منوچهر صبوری، تهران: نشر نی.
  • برگر، پیتر وتوماس لاکمن( 1375،) س‍اخ‍ت اج‍ت‍م‍اع‍ی واق‍ع‍ی‍ت (رس‍ال‍ه‌ای در ج‍ام‍ع‍ه‌شن‍اس‍ی ش‍ن‍اخ‍ت)، فریبرز مجیدی، ت‍ه‍ران: انتشارات علمی و فرهنگی.
  • بلیکی، نورمن (1392)، استراتژی­های پژوهش اجتماعی، هاشم آقابیگ­پوری، تهران: جامعه­شناسان.
  • بلعمی، ابوعلی محمدبن محمد (1353) تکمله و ترجمه­ی تاریخ طبری، ج 1، تصحیح محمد تقی بهار، به کوشش محمد پروین گنابادی، تهران: زوار.
  • بیرو، آلن (۱۳۶۷)، فرهنگ علوم اجتماعی، ترجمه باقر ساروخانی، تهران:کیهان.
  • پارسانیا، حمید (1390)،روش‌شناسی انتقادی حکمت صدرایی، قم: کتاب فردا.
  • .................... (1392)،نظریهوفرهنگ: روش‌شناسیبنیادینتکویننظریه‌هایعلمی، راهبرد فرهنگ، دوره 6، شماره 23.
  • ترنر، جاناتان (1378)، مفاهیم و کاربردهای جامعه شناسی، محمدعزیز بختیاری ومحمد فولادی، قم:مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینی.
  • ساروخانی، باقر (۱۳۷۵)،روش‌هایتحقیقدرعلوماجتماعی، جلد۱، تهران: انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و فرهنگی.
  • سجادی، جعفر (1380)، فرهنگ معارف اسلامی، ج 2،تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  • سجادی، علی محمد (1387) اجتماعیات در ادبیات، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
  • صادقی فسایی، سهیلا و ایمان عرفان منش (1394)، مبانیروش­شناختی، پژوهشاسنادیدرعلوماجتماعی، موردمطالعه: تأثیراتمدرن شدنبرخانوادهایرانی، مجله راهبرد فرهنگ، شماره 29.
  • عسگری حسنکلو، عسگر (1387)،سیر نظریه‌های نقد جامعه شناختی ادبیات، ادب پژوهی، دوره1، شماره4.
  • فولادی، محمد (1393)، جایگاه و قلمرو پژوهش کیفی، نقد و بررسی، عیار پژوهش در علوم انسانی، سال چهارم، شماره دوم، پیاپی 8.
  • کارول، نوئل (1393)، دربارة نقد، گذری بر فلسفة نقد، صالح طباطبایی، تهران: نشر نی.
  • وثوقی، منصور و علی اکبر نیک‌خلق (1377)، مبانی جامعه‌شناسی، تهران: خردمند.
  • ولک، رنه و آوستن وارن (1381) نظریه­ی ادبیات، ضیا موحد و پرویز مهاجر، تهران: انتشارات علمی فرهنگی.
  • هالت،کریستین. ای (1379)،پژوهش و پژوهش نویسی­نامه، خلیل میرزایی و مالـک میرهاشـمی و حمیدرضـا فاطمیپور، تهران: نشر روش.

Mogalakwe, M. (2006). The Use of Documentary Research Methods in Social Research., African Sociological Review. Volume 10. pp 221-230.