از گفتمان ذهنی تا گفتمان حاکم بر جامعه؛ بازخوانی رمان کولی کنار آتش از دیدگاه تاریخ‌گرایی نو

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکدة ادبیات فارسی و زبان‌های خارجی، تهران، ایران

چکیده

ارتباط تاریخ و ادبیات یکی از مسائلی است که مورد نظر پژوهشگران بوده است و سعی داشتند تا ادبیات و تاریخ را دو دانشی معرفی کنند که دوشادوش همدیگر در حرکتند و در بخش‌های زیادی با همدیگر تنیده می‌شوند. حاصل این درهم تنیدگی و ارتباط متقابل موجب شکل‌گیری رویکردی به نام تاریخ‌گرایی نو شد. در این رویکرد چگونگی روایت تاریخ از نظرگاه نویسنده بررسی می‌شود و آنچه مهم است جدال و درگیری میان گفتمان حاکم توسط گفتمان ذهنی نویسنده است. در پژوهش حاضر رمان کولی کنار آتش اثر منیرو روانی‌پور از نظر تاریخ‌گرایی نو بازخوانی شده است. این رمان دربارة دختری به نام آیینه است که در داستان شاهد حوادث سیاسی سال‌های 1356 تا 1360 است و نویسنده براساس دیدگاه‌های ایدئولوژیک خود سعی کرده تا بازخوانی دیگری از تاریخ این دوره ارائه کند. در طول این پژوهش مشخص شد، نویسنده سعی دارد تا با گفتمان ذهنی حاکم بر خود، گفتمان جامعه را به مبارزه دعوت کند و روایت دیگری را از تاریخ پیش چشم مخاطبان بگذارد. او حوادث سیاسی‌ای که سازمان چریک‌های فداییان خلق در سال‌های 1356 تا 1360 در آن دخالت داشتند، به تصویر کشیده است و در این پردازش تاریخی سعی کرده است تا نگاه جانبدارانه نداشته باشد، اما با جهت‌گیری روایتش پس از پیروزی انقلاب اسلامی و به چالش کشیدن حزب جمهوری اسلامی عملاً رویکرد سیاسی خود را مشخص می‌کند و روایتی که ارائه می‌کند براساس همان رویکرد حاکم بر ذهن اوست. 

کلیدواژه‌ها